بوته های شاموتی :
این بوته ها از خاک رس نسوز ساخته می شود .
از ریختن رس نسوز در اثر حرارت اصطلاحاً شاموت به دست می آید .
البته درجه نسوز بوته های شاموتی بستگی به درجه خلوص شاموت دارد .
بهترین ماده شاموت آن است که پس از پخت , مقدار فازهای مولیت در حداکثر خود قرار گیرد (1800 0C . 3Al2O3 . 2SiO2).
مولیت نسوزی است که تا دمای 1800 0C می تواند دوام بیاورد , در ضمن از نظر مقاومت مکانیکی در دمای بالا نیز خوب است .
در بوته های شاموتی آلیاژهای غیر آهنی و بندرت چدن ذوب می شود .
معمولاً دوام بوته های شاموتی تا دمای 1650 0C است .
انواع کوره های بوته ای : Crucible Furnaces
الف) کوره بوته ای چرخان)
1- چرخان حول تقریباً کمی بالاتر از مرکز ثقل
2- چرخان حول محور ناودانی کوره
ب) کوره بوته ای ثابت (زمینی)
سوخت لازم برای احتراق:
1- با سوخت جامد
این نوع کوره ها دو نوع اند یکی کوره سنتی است که از سوخت جامد زغال سنگ یا کک برای عمل ذوب استفاده می کردند.
این نوع کوره نیاز به برق نداشت و با هوای طبیعی که از زیر کوره از لابه
لای میله های کف به داخل کشیده می شد زغال سنگ یا ککها را مشتعل می ساخت .
برای ذوب فلزات مخصوصاً چدن بوته را در داخل ککها دفن می کردند تا هم از
بالا و هم از بغل ها و هم از زیر حرارت به فلز برسد و ذوب خوب و کامل
انجام شود.
(برای ذوب چدن در این کوره ها اول باید ککها را الک کرد یعنی ککها را دسته بندی کرد از درشت به ریز و پودر,کک
درشت در زیر و بعد بوته و بعد شارژ و چند کک گنده در داخل بوته و کک
متوسط در اطراف و ریزها را در اطراف می ریزیم و بقیه را در بالا می گذاریم.
2- با سوخت مایع
نقشه این کوره در شکل آمده است که برای ذوب 100-150 کیلوگرم چدن می باشد.
سوخت این کوره ها از گازوئیل با ارزش حرارتی 9300 کیلو کالری بر لیتر
درجه سانتیگراد یا مازوت با ارزش حرارتی 1100 کیلو کالری بر لیتر درجه
سانتیگراد است
و می توان با استفاده از بوته های گرافیتی در آن چدن ذوب کرد.
مشعل آن از نوع فارسونگاهی(یک نوع مشعل ساده صنعتی که از طریق یک لوله رابط به یک ونتیلاتور(دمنده هوا) وصل شده است).
نوع ونتیلاتور یا دمنده هوا بستگی به ظرفیت کوره انتخاب می شود .
معمولاً دمنده هائی که پس از ساخت بالانس شده اند را در این کوره ها قرار می دهند
بدنه کوره از اسکلت فلزی است .
از تکه لوله های 40 اینچی یا بالاتر از آن به ارتفاع 130 سانتیمتر و اگر نبود از ورق 6 mm به بالا رول کرده و به هم جوش می زنیم .
قطر داخلی 100 و ارتفاع 130- 110 cm پس 100*14/3=314 cm قطر داخلی بدنه می باشد که از جوش زدن ورق گسترده بدست می آید.
و در کف بدنه رول شده رینگ می زنیم و میله های در جای خالی رینگ جوش می
دهیم رویش آجر نسوز با کمی شیب قرار می دهیم تا سرباره ها بیرون رود .
بعد کف بوته قرار داده می زنیم که کف بوته می تواند بوته شکسته باشد و
سپس از پائین به بالا نسوز کاری می کنیم که نسوز جداره 20- 15 cm است.
فارسونگاه را طوری می گذاریم که بصورت مماس به کف بوته بخورد تا شعله دور بزند.
مثال :
از کوره های تشعشعی ثابت برای ذوب آلیاژهای غیر آهنی مخصوصاً آلومینیوم استفاده می کنند .
در این کوره ها شعله مستقیماً به مذاب نمی خورد , زیرا اگر مستقیماً به مذاب بخورد موجب اکسیده کردن آن می شود.
کوره های تشعشعی نیمه چرخان :
از این کوره ها نیز برای ذوب آلیاژهای غیر آهنی استفاده می کنند و موقع
تخلیه مذاب , کوره چرخانده می شود یا در هنگام شارژ کوره چرخانده شده و
شارژ را تحویل می گیرد.
در این کوره ها نیز سعی می شود شعله به دیواره ها برخورد کرده و برخورد مستقیم با مذاب نداشته باشد
کوره های دوار :
کوره های دوار که برای ذوب چدن در سال 1930 در آلمان ساخته شد ولی در حال حاضر در دنیا بیشتر انگلیسی ها از آن استفاده می کنند .
یک شرکت در انگلستان به نام Manometer سازنده این نوع کوره ها است.
Rotary Furnace که با ظرفیت های Kg 250 تا 70 تن مذاب چدن و تا 12 تن مذاب آلومینیوم می سازد.
سوخت این نوع کوره ها گاز , گازوئیل و مازوت است .
کوره هائی با ظرفیت کمتر با دست و کوره های با ظرفیت بیشتر به کمک جراثقیل شارژ می شوند.
کوره روی جکهای مربوطه به اندازه 45 درجه بلند می شود و بعد از شارژ دوباره به جای خودش بر می گردد.
جداره نسوز این کوره ها برای ذوب چدن , خاک نسوز سیلیسی و برای ذوب آلیاژهای آلومینیوم خاک نسوز آلومینائی است .
ساختمان این کوره ها :
این کوره ها شامل یک اسکلت فلزی که به شکل یک استوانه متصل به دو مخروط ناقص است
و توسط فلنچ روی استوانه و مخروط ها به یکدیگر متصل می شود .
به طرف دهانه بزرگ مخروط ها و هر دو طرف استوانه فلنچ نصب شده و روی استوانه دو غلطک وصل می شود.
غلطکهای محرک , کوره را با سرعت یک دور در دقیقه می چرخانند 1 r.p.m و در ایران با سرعت تقریباً 2 r.p.m درست می شود .
در کشور کوره های دوار توسط بعضی از افراد ساخته می شود.
اولین کوره که در ایران در تسلیهات ارتش تهران توسط مهندس پسیان و مهندس گرنسر آلمانی ساخته شد و شروع به ذوب چدن نمود .
در ایران ظرفیت 500 Kg در ریخته گریهای چدن زیاد استفاده می شود , زیرا
خاک نسوز داخل آن خاک سیلیسی بودهو قابل تهیه در داخل کشور است .
چون بوته های گرافیتی گران است , بیشتر از این کوره ها در ایران استفاده می شود.
در یک طرف مخروط ناقص مشعل و در طرف دیگر دودکش است ,
در بعضی از طرح کوره ها دود از سقف کارگاه با کانالی خارج می شود
و در تعدادی از آنها نیز دود توسط کانالهائی به زیرزمین کارگاه کشیده میشود.
